Type de document : Original Article

Auteur

• Mohammad ZIAR

Faculté des Langues Etrangères, Université Azad Islamique Téhéran-Centre

Résumé

Diplômé de persan dès 1948, Gilbert Lazard avait 44 ans lorsqu’il a entrepris en 1964 la traduction des chefs-d’œuvre des classiques de la langue persane. Entre-temps, il avait passé trois ans (de 1948 à 1951) à Téhéran en tant que pensionnaire scientifique de l’Institut franco-iranien ; une sorte de bain linguistique lui permettant d’avoir une idée plus concrète de la langue et la littérature persanes.
La traduction et en particulier la traduction poétique occupe une place prépondérante dans la carrière de ce grand iranisant. Outre Anthologie de la poésie persane (XIe-XXe siècles) qu’il a réalisée en 1964 en tant que traducteur en collaboration avec Zabihollah Safâ, Henri Massé et Roger Lescot, Gilbert Lazard est le traducteur d’Omar Khayyâm. Cent un quatrains (traduction et présentation), 1997 ou Omar Khayyâm, Cent un quatrains de libre pensée, (2002) et Hâfez de Chiraz. Cent un ghazals amoureux, (2010).
Le parcours traductologique de Gilbert Lazard allant de 1964 à 2010 connaît visiblement une évolution lente mais continue ; en ce sens que l’on pourrait, pour ainsi dire, considérer ses premières traductions comme littérales, et qualifier ses dernières traductions de poétiques.
Tout en puisant des exemples significatifs dans l’œuvre du traducteur, nous avons essayé de mettre en évidence cette évolution et d’en expliquer les causes et les conséquences.

Mots clés

• " Lazard"
• "traduction"
• "littéral"
• "poétique"

Titre d’article [Persian]

از لفظ گرایی تا شاعرانگی، سیری در ترجمه‌های ژیلبر لازار

Auteur [Persian]

• محمد زیار

داانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده زبان‌های خارجی

Résumé [Persian]

ژیلبر لازار سال در 1948 در رشته زبان فارسی دانش‌آموخته شد. زمانی که ترجمه شاهکارهای کلاسیک زبان فارسی را در سال 1964 آغز کرد44 ساله بود. وی سه سال (از 1948 تا 1951) را به عنوان بورسیه در پژوهشکده فرانسوی-ایرانی گذراند.
این اقامت به وی امکان داد تا دید مشخص تری از زبان و ادبیات فارسی پیدا کند.
ترجمه و به ویژه برگردانن شعر جایگاهی والا در آثار این ایران‌شناس بزرگ دارد. علاوه بر همکاری به عنوان مترجم در نگارش گلچین شعر فارسی (قرن 11 تا 20) در سال 1964 با ذبیح الله صفا ، هانری ماسه و روژه لسکو، لازار مترجم عمر خیام است. یکصد و یک رباعی عمرخیام در سال 1997 یا ترجمه آزاد یکصد رباعی از عمر خیام (2002) و حافظ شیرازی، یکصد و یک غزل عاشقانه (2010) از دیگر ترجمه‌های شاعرانه او محسوب می شوند.
ژیلبر لازار مترجم شعر از 1964 تا 2010 تحولی آهسته اما مدام را در کار خود به نمایش گذااشته است؛ به این معنا که نخستین ترجمه‌های او لفظ به لفظ و کار‌های بعدی اش رفته رفته بسوی شاعرانگی و صورت‌گرایی میل کرده‌اند.
در این مقاله ما بر‌آنیم تا با ارائۀ نمونه‌های گویا روند این تحول گام به گام را ترسیم و پیامد‌های آن را روشن سازیم

Mots clés [Persian]

• "لازار"
• "ترجمه"
• "لفظ‌گرایی"
• "ضاعرانگی"

Titre d’article [English]

From Literalism to Poetics; A Study of Gilbert Lazard's Translations

Résumé [English]

A graduate in Persian language in 1948, Gilbert Lazard was 44 years old when he began translating the masterpieces of the classics of Persian language in 1964. In the meantime, he had spent three years (from 1948 to 1951) in Tehran as a scientific resident of the Franco-Iranian Institute, a sort of linguistic bath allowing him to have a more concrete idea of Persian language and literature. The translation, and in particular the poetic translation, occupies a preponderant place in the career of this great Iranologist. In addition to the translation of the Anthology of Persian poetry (11th-20th centuries), which he produced in collaboration with Zabihollah Safa, Henri Massé and Roger Lescot, Gilbert Lazard is the translator of Omar Khayyâm. One hundred and one quatrains of Omar Khayyâm (1997) or the free translation of One hundred quatrains (2002) and Hâfez de Shiraz, One hundred and one ghazals on love (2010) are among his translations. Gilbert Lazard's translational career from 1964 to 2010 has obviously experienced a slow but continuous evolution; in the sense that one could, so to speak, consider his first translations as literal, while his last translations mostly inclined to be more poetic and formalistic. In the present article, it is attempted to highlight this evolution and to explain its causes and consequences through drawing significant examples from the translator's work.

Mots clés [English]

• Lazard
• translation
• Literal
• Poetic
• Source language
• target language