Type de document : Original Article

Auteurs

• Hadi Dolatabadi ¹
• Esmaeel Farnoud ²

¹ Professeur assistant/Faculté des études mondiales, Université de Téhéran

² Professeur assistant, département de français, université Allameh Tabatabaï

Résumé

Le discours politique est le lieu d’exprimer ses vues et promouvoir ses intérêts au détriment de celui de l’Autre. Sur la scène internationale, le passage d’une langue à l’autre est un contexte propice à l’entrée des mécanismes discursifs par les procédés de traduction imprégnés des ajustements relevant des idéologies du discours dominant de l’un ou l’autre pays. En nous basant sur le concept de reframing narratif de Baker, ainsi que le carré idéologique de van Dijk et l’habitus de Simeoni, nous nous intéressons aux exemples provenant des produits médiatiques et leurs traductions à partir des dynamiques franco-iraniennes. Nos analyses ont démontré qu’en se conformant au carré idéologique de van Dijk, les traducteurs des discours politiques s’efforce d’ajuster le discours politique de la langue source aux valeurs politiques, diplomatiques, religieuses et culturelles de la langue cible. Nous avons ainsi conclu que la traduction des discours politiques met le traducteur dans une posture sensible devant choisir entre neutralité ou ajustement lorsqu’il s’agit de la dichotomie « nous »/« eux » et la plupart du temps c’est à l’ajustement qu’il cède en présentant des traductions orientée, biaisée, manipulée ou reframée pour reprendre le terme de Baker.

Mots clés

• Traduction
• discours politique
• idéologie
• reframing
• ajustement

Titre d’article [Persian]

ترجمه، ایدئولوژی و گفتمان سیاسی: چالش‌ها و تنش‌های میانجی‌گری گفتمانی، موردِ ترجمهٔ فرانسوی–فارسی

Auteurs [Persian]

• هادی دولت آبادی ¹
• اسماعیل فرنود ²

¹ استادیار مطالعات فرانسه/دانشکده مطالعات چهان، دانشگاه تهران

² استادیار، گروه زبان فرانسه، دانشگاه علامه طباطبایی

Résumé [Persian]

گفتمان سیاسی عرصه‌ای است برای بیان دیدگاه‌ها و پیشبرد منافع، غالباً به بهای تضعیف «دیگری». در صحنهٔ بین‌المللی، گذار از یک زبان به زبانی دیگر زمینه‌ای مناسب برای دخالت‌ یافتن سازوکارهای گفتمانی از طریق فرایندهای ترجمه است؛ فرایندهایی که تحت تأثیر تعدیل‌ها و تنظیم‌هایی قرار می‌گیرند که از ایدئولوژی گفتمان مسلط در هر یک از دو کشور سرچشمه می‌گیرند. با تکیه بر مفهوم «بازچارچوب‌بندی روایی» (reframing) نزد بیکر، «مربع ایدئولوژیک» ون‌دایک و «هبیتوس» سیمئونی، به بررسی نمونه‌هایی برگرفته از محصولات رسانه‌ای و ترجمه‌های آن‌ها در چارچوب پویایی‌های فرانسوی–ایرانی پرداخته‌ایم. تحلیل‌های ما نشان می‌دهد که مترجمان گفتمان‌های سیاسی، با پیروی از مربع ایدئولوژیک ون‌دایک، می‌کوشند گفتمان سیاسی زبان مبدأ را با ارزش‌های سیاسی، دیپلماتیک، مذهبی و فرهنگی زبان مقصد همسو سازند.

بر این اساس نتیجه گرفتیم که ترجمهٔ گفتمان سیاسی مترجم را در موقعیتی حساس قرار می‌دهد؛ موقعیتی که در آن باید میان «بی‌طرفی» یا «تنظیم/تعدیل» در قبال دوگانهٔ «ما/آن‌ها» یکی را برگزیند، و اغلب نیز مسیر دوم پیش گرفته می‌شود. در نتیجه، ترجمه‌ها معمولاً جهت‌دار، جانبدارانه، دست‌کاری‌شده یا به تعبیر بیکر «بازچارچوب‌بندی‌شده» ارائه می‌شوند.

Mots clés [Persian]

• ترجمه
• گفتمان سیاسی
• ایدئولوژی
• بازچارچوب‌بندی
• تعدیل